رمزگشایی از ادعاهای بزرگ: آیا مردم ایران واقعاً ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه می‌گیرند؟
مفهوم یارانه پنهان، سال‌هاست که به یکی از پرچالش‌ترین موضوعات اقتصادی ایران تبدیل شده است. اما آیا این ادعا که ایرانی‌ها سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه دریافت می‌کنند، حقیقت دارد یا تنها ابزاری برای توجیه گرانی‌هاست؟
مسعود پزشکیان، در اولین گفتگوی تلویزیونی‌اش پس از ریاست جمهوری، اعلام کرد:
"نمی‌شود کشور را اداره کرد و ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه پنهان را غیرمنصفانه داد. در حالی که یک عده نان شب ندارند، برخی دیگر با رانت بیشتر برخوردار می‌شوند."
او این ادعا را مطرح کرد که اگر این یارانه پرداخت نمی‌شد، به هر ایرانی می‌شد سالانه ۹۰ میلیون تومان یارانه نقدی داد.
این اظهارات، بار دیگر بحث یارانه‌های پنهان را داغ کرد. اما آیا واقعاً چنین عددی صحت دارد؟ گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد رقم ۱۵۰ میلیارد دلار حتی از کل نقدینگی کشور که حدود ۹۷۵۰ هزار میلیارد تومان است، بیشتر است!
یارانه پنهان به معنی حمایت‌های غیرآشکاری است که به شکل تخفیف یا کاهش قیمت واقعی کالاها اعمال می‌شود. مثلاً وقتی قیمت بنزین در ایران تنها ۳ هزار تومان است، اما در کشورهای منطقه حدود ۴۲ هزار تومان، اختلاف این دو نرخ به عنوان یارانه پنهان محاسبه می‌شود.
اما مخالفان این مفهوم معتقدند که این نوع محاسبات، نوعی مغالطه است. زیرا در عمل، این مردم چیزی به عنوان یارانه دریافت نمی‌کنند. آنچه رخ می‌دهد این است که مردم کالاهایی مانند بنزین را با قیمتی پایین‌تر از نرخ جهانی مصرف می‌کنند. آیا می‌توان این تفاوت قیمت را یارانه دانست؟
اگر ادعای پرداخت سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه پنهان صحیح باشد، این رقم از بودجه کل کشور هم بیشتر می‌شود. منتقدان معتقدند که چنین ارقامی تنها برای توجیه گرانی‌های بعدی مطرح می‌شود. آن‌ها می‌گویند دولت‌ها، به جای رفع مشکلات ساختاری، به دنبال گران کردن انرژی و کالاهای اساسی هستند و این افزایش قیمت‌ها، تورم را چند برابر خواهد کرد.
تصور کنید قیمت بنزین به ۴۲ هزار تومان برسد. چه اتفاقی می‌افتد؟
یارانه پنهان، بیشتر از آنکه واقعیت باشد، ابزاری برای سیاست‌گذاری‌های جنجالی است. این مفهوم، شکاف میان نرخ حامل‌های انرژی در ایران و کشورهای دیگر را به ضعف ارزش پول ملی مرتبط می‌کند. در نتیجه، اگر دولت‌ها به جای اصلاح اقتصادی، تنها قیمت‌ها را بالا ببرند، مشکلات بزرگ‌تری ایجاد خواهد شد.
طراحی و توسعه با تیم باریز
